sábado, 26 de noviembre de 2011

Dekdu mil Esperanto-libroj en vian hejmon!

Ĉu ni esperantistoj sukcesos krei "Nacian Bibliotekon" de Esperantujo? Supozeble ĝi enhavus ion inter dudek mil kaj kvindek mil librojn: La plej grandaj E-bibliotekoj posedas po inter dek mil kaj dudek mil erojn, kaj sen komuna komputila katalogo estas neeble scii kiom granda estas la stoko kiu estas al ili komuna kaj kiom estas unikaĵoj.

Tiel esprimis sin Martin Weichert en majo 1996 sur la paĝoj de hungara revuo Eventoj (n-ro 102). En artikolo «Kvincent Esperanto-libroj en vian hejmon!», li esploris eblecon pretigi rete serĉeblajn katalogojn. En tiu ĉi sama teksto, Weichert elstarigis la laboron de Lluís Hernández, fondinto de la muzeo de Sant Pau d'Ordal:

La baza kaj plej postula tasko estas, kompreneble, la komputila registrado de la ekzistantaj E-bibliotekoj. Pioniran rolon pri tiu enkomputiligo oni povas atribui al la Germana Esperanto-Biblioteko en Aalen kaj la Hispana Esperanto-Muzeo en San Pablo de Ordal, kiuj ambaŭ nun disponas pri po preskaŭ dek mil libroj en komputila registriĝo.

La artikolo raportis pri la plej grandaj E-bibliotekoj, kiuj malhavis komputilan katalogon: Biblioteko Hector Hodler (lokata en centra sidejo de UEA en Roterdamo), Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno, Fondaĵo Vanbiervliet en Kortrijk, Biblioteko Butler en Londono (nun en Barlaston) aŭ CDELI en La Chaux de Fonds.
Antaŭ dekkvin jaroj, Martin Weichert finis sian pripensadon per tiu ĉi demando.

Ĉu la esperantistoj estas pretaj por la tria jarmilo?

La projekto krei komunan katalogon ŝajnas hodiaŭ pli vigla ol iam ajn danke al esperantistoj kiel Roland Rotsaert, kiu ekigis la grupon Bibliotekoj, aŭ Ana Manero, kiu ebligis la retan konsultadon de la librejo de Hispana Esperanta Federacio.
La fervoro de Lluís Hernández (1917-2002) ne nur konkretiĝis en granda bibliotekmuzeo, sed li ankaŭ lasis sian markon en la kampo de katalogado. Kune kun Anna Maria Molera kaj hungaro Árpád Máthé, li kreis Rondo Takács; omaĝe al Jozefo Takács (1890-1944), kiu jam en 1934 aperigis katalogon de la esperanto-gazetaro. La impona laboro de Rondo Takács fruktodonis per la eldono pasintjare de la unua volumo de Bibliografio de periodaĵoj en aŭ pri esperanto dediĉita «in memoriam» al Luis M. Hernández Yzal.



Nun la malnovaj bibliografiaj slipoj de la muzeaj libroj (pli ol 12.000 rikordoj), enkomputigitaj pere de la programo dBase dum la naŭdekaj jaroj de la pasinta jarcento, estas konsulteblaj per tiu ĉi retkatalogo.

Samloke antaŭ 103-jaroj

Ĉiumarde kelkaj esperantistoj renkontiĝas en trinkejo La Terreta, ne for ol mia domo, por iomete babili esperante en agrabla etoso. La trinkejo estas vidalvide de la Centre Artesà de Gràcia. Foje ni ankaŭ kunvenas en tiu historia kaj bela konstruaĵo. En tiu ĉi sama loko, oni starigis antaŭ 103 jaroj esperanta grupo «La Metiisto» (esperantigo de l'Artesà).

La revuo La suno hispana (n-ro 61, 1909) sciigis pri la nova grupo:

En la Societo «El Artesano» (Travesia de San Antonio, n.º 18, Gracia, Barcelona) estas fondita esperantista Grupo nomita «La Metiisto». La direkta komitato konsistas el:
Presidente: D. José Solsona.– Cajero: D. Miguel Artigues.– Secretario: D. Enrique Cardenal.– Vocales: D. José Masip y D.ª Teresa Amat.
«La Metiisto» salutas ĉiujn societojn kaj grupojn esperantistajn per la frazo de nia Majstro: Obstine antaŭen!...


Eĉ revuo Esperanto, fondita de Paul Berthelot en junio 1905, du monatoj antaŭ la 1-a Universala Kongreso de esperanto en Bulonjo-ĉe-Maro, kaj ekde 1908 oficiala organo de la Universala Esperanto Asocio, aperigis la novaĵon:



lunes, 14 de noviembre de 2011

Dotze mil títols a casa teva

¿Serem capaços de crear una «Biblioteca Nacional» de tot el món esperantista? Segurament contindria entre vint mil i cinquanta mil llibres: la més gran de les biblioteques esperantistes posseeix entre deu mil i vint mil elements, i sense un catàleg comú és impossible conèixer la grandària del fons comú a totes i el que són llibres únics.

Així s'expressava Martin Weichert al maig de l'any 1996 a la revista hongaresa Eventoj en un article titulat «Kvincent Esperanto-libroj en vian hejmon!» [Cinc-cent llibres en esperanto a casa teva] i en el qual ja explorava les possibilitats de crear catàlegs en línia per la seva consulta mitjançant Internet.
Al mateix article, l'autor destacava la feina feta pel fundador del museu, Lluís Hernández:
La tasca bàsica i més exigent és, per suposat, el registre informàtic de les biblioteques esperantistes que existeixen. Un paper pioner en aquest sentit es pot atribuir a la Biblioteca d'Esperanto Alemanya de Aalen i al Museu d'Esperanto Espanyol de Sant Pau d'Ordal, doncs ambdós disposen de gairebé deu mil llibres en registre informàtic.

L'article continuava fent referència a les grans biblioteques esperantistes que no comptaven amb catàleg informàtic: Biblioteca Hector Hodler de la UEA, Museu Internacional de l'Esperanto de Viena, Fundació Vanbiervliet de Kortrijk, la Biblioteca Butler de Londres (ara a Barlaston) o la CDELI de La Chaux de Fonds.
Fa quinze anys, Martin Weichert acabava la seva reflexió  amb una pregunta:
¿Els esperantistes estan preparats pel tercer mil·leni?

El projecte de crear un catàleg comú per tot l'esperantisme sembla més viu que mai gràcies a l'activitat de persones com Roland Rotsaert, creador del grup Bibliotekoj, o d'Ana Manero, que fa possible la consulta en línia del catàleg de la Hispana Esperanto Federacio.
L'entusiasme de Lluís Hernández (1917-2002) no tan sols va crear una gran biblioteca-museu, sinó que va deixar la seva empremta en la catalogació. Amb la moianenca Anna Maria Molera i l'hongarès Árpád Máthé va crear Rondo Takács, en homenatge a Jozefo Takács (1890-1944) que al 1934 ja va publicar un catàleg de les revistes editades en esperanto. La feina monumental de Rondo Takács va donar fruit amb la publicació l'any passat de Bibliografio de periodaĵoj en aŭ pri esperanto dedicat «in memoriam» a Lluis Hernández Yzal.


Ara les antigues fitxes bibliogràfiques dels llibres del museu (gairebé 12.000 entrades), informatitzades als anys noranta amb el programa dBase, poden consultar-se a Internet mitjançant aquest catàleg.


domingo, 13 de noviembre de 2011

Retkatalogo de Muzeo de Esperanto de Subirats

Librarium
Antaŭ duonjaro, Michael Lennartz blogis pri sia "projekto Librarium". Librarium estas programo por retkatalogi bibliotekojn. Ĝi estas malfermitkoda programo elpensita de Michael, kiu uzas programlingvaĵon PHP kaj SQL-datumbazojn. Per Librarium, oni povas prilabori bibliotekan datumbazon kaj kunhavigi ĝin rete por ĝia konsultado (aŭ modifado). Mi tuj interesiĝis pri la programo kaj kontaktis kun Michael. Li sendis al mi la kodon kaj mi ekuzis ĝin por katalogi mian esperantan biblioteketon. La PHP-lingvaĵo bezonas PHP-servilon kaj por uzi ĝin ekster Interreto, oni devas estigi retservilon en propra komputilo. Mi tion faris en mia Macbook pere de senpaga programaron MAMP. La ilo de Michael estas tre kompleta kaj mi eĉ ĝin enhispanigis (ege facila laboro ĉar oni devas nur traduki etikedojn ene de teksta dosiero) kaj iomete ŝanĝis por mia uzado (kaj por plibonigi mian etan konadon pri PHP).
Do, mia malgranda esperanta libraro ne estas tiel interesa, sed mi tuj pensis pri la biblioteko de la Muzeo de Esperanto de Subirats. Mi jam konis, pere de Joan Inglada, la tre malnovan datumbazon de la muzeo en formato .dbf.



Open Biblio
Hispana Esperanto-Federacio antaŭ ne longe enretigis la katalogon de sia biblioteko Juan Régulo Pérez. Pri tiu laboro zorgas Ana Manero, kiu uzas esperantan tradukon de la programo OpenBiblio kaj bonege klarigas ĝian uzadon en tiu ĉi PDF-dosiero.
Do, Open Biblio estas ankaŭ malfermitkoda programo bazita sur PHP-lingvaĵo kaj SQL-datumbazoj. Ĝi estis kreita en 2002 sub GNU-GPL-permesilo kaj ĝi baziĝas en la formato MARC 21. Tiu formato MARC (MAchine Readable Cataloging) estis unue uzata de la usona Library of Congress dum la 1960-aj jaroj kaj nun estas la plej disvastigata normo por bibliotekoj.
Open Biblio permesas kontroli la pruntadon, katalogadon kaj administradon de la datumbazo kaj ĝia retkatalogo (OPAC: online public access database) ebligas konsulti la bibliotekajn rikordojn.



MES
Lluís Hernández (1917-2002), fondinto de la Hispana Esperanto Muzeo (nun Museu d'Esperanto de Subirats), prilaboris pere de la programo dBase III datumbazojn "libroj.dbf" kaj "revuoj.dbf" por registri sian kolekton. Datumbazo "libroj.dbf" enhavas 11.988 rikordojn. Tio ne signifas 11.988 malsamaj volumoj, ĉar, ekzemple, oni trovas en ĝi rikordon Hungara antologio kaj ankaŭ eron Mihaly Bábits: «Studo pri la hungara literaturo» aŭ Sándor Petőfi: «Fea sonĝo», enhavitaj en la unue menciita libro.

Por enretigi la muzean datumbazon, mi sekvis la jenajn paŝojn:
  • Malfermi dosieron "libroj.dbf" per pli nova programo. Mi uzis FileMaker.
  • Ĉapeligi literojn. Lluís Hernández uzis propran sistemon c!=ĉ; g!=ĝ H!=Ĥ, ktp.
  • Pretigi la structuron de la datumbazo en FileMaker por ke ĝi koincidis kun la SQL-datumbazoj de OpenBiblio.
  • Eksporti la datumojn kiel CSV-dosieron kaj enkodigitaj kiel UTF-8.
Jen ekzempla rikordo de "libroj.dbf" kaj enigado de ĝiaj datumoj en datumbazoj de OpenBiblio.


Provizore mi alŝutis la retkatalogon al senpaga servilo, jen ligilo por konsulti ĝin:
Retkatalogo MES

Pli gravaj projektoj
Ebligi la retkonsultadon de la muzean katalogon estas unua paŝo, sed indus aldoni la datumbazon al retserĉilo de katalunaj bibliotekoj. En Esperantujo, oni klopodas kunigi komunan katalogon de esperantaj bibliotekoj, kaj oni diskutas pri tio en tiu ĉi Google-grupo. Tiu ĉi onta retkatalogo permesus konsulti bibliotekajn datumbazojn kiel MES, HEF, Aalen, Aŭstra Nacia Biblioteko, ktp.

Eĉ guto malgranda, konstante frapante, traboras la monton granitan.

Mi dankegas al mia amiko Jaume B, kiu dum sennombraj horoj ebligis ĉi tiun foje ne tiel simplan procezon.